نکات مهم در آموزش ورزش به کودکان

اگر از شما بپرسند که باید چه نکاتی در آموزش ورزش به کودکان در بازه‌های سنی مختلف رعایت شود، احتمالاً یک علامت سوال بزرگ در ذهن‌تان شکل بگیرد. حقیقت این است که ورزش برای کودکان، قواعد و قوانین خاص خودش را دارد و بهتر است که افراد درباره آموزش ورزش به کودکان، اطلاعات کافی کسب کنند تا بتوانند با انتخابی آگاهانه، ورزش مناسبی را به کودکان آموزش یا پیشنهاد دهند. اگر شما هم می‌خواهید درباره نکات مهم و اصولی ورزش مناسب برای کودکان، بیشتر بدانید تا پایان همراه ما باشید.

سن مناسب برای آموزش ورزش به کودکان

اولین چالشی که در آموزش ورزش به کودکان با آن مواجه می‌شویم، این است که چه سنی برای شروع ورزش کودکان مناسب است؟ کودکان از نظر رشد سیستم عصبی و عضلانی، با هم متفاوت هستند، اما معمولاً از حدود ۶ سالگی، آن‌ها آمادگی کافی برای فعالیت‌های ورزشی پیدا می‌کنند. می‌توان بازه‌های سنی را به‌طور عمومی برای ورزش به این شکل ‌تقسیم‌‌بندی کرد:

سن ۶ تا ۱۰ سالگی 

کودکان زیر ۱۰ سال بهتر است که از فعالیت‌های حرفه‌ای ورزشی خودداری کنند؛ ولی می‌توانند در این سن به فعالیت‌های ورزشی سبک بپردازند. ورزش‌هایی مانند ژیمناستیک، کاراته و شنا که جنبه رقابتی کمتری دارند برای این سن مناسب‌تر هستند. 

سن ۱۰ تا ۱۴ سالگی

پس از ۱۰ سالگی، ورزش می‌تواند از جنبه سرگرمی به سطح حرفه‌ای ارتقاء پیدا کند و شما می‌توانید برای کشف استعدادها و توانمندی‌های کودکان، پیشنهادات جذابی مانند بدمینتون، تنیس، فوتبال،‌ والیبال، بسکتبال، دوچرخه‌سواری و... را با یک مربی متخصص در میان بگذارید و درباره آن مشورت کنید تا در نهایت انتخابی اصولی متناسب با سن و شرایط هر کودک، داشته باشید.

سن بالای ۱۵ سال

در این سن، نوجوان ورزش‌های سنگین‌تری مانند کشتی، هاکی، بوکس و... را شروع کند. هرچند توصیه می‌شود که متناسب با رشد استخوان‌ها و عضلات کودکان، پیش بروید و از ورزش‌های خطرآفرین و بسیارپرقدرت، تاحدامکان دوری کنید.

قوانین آموزش ورزش به کودکان

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که کودکان به‌خاطر فعالیت‌های مداوم خود در مدرسه و خانه، نیازی به فعالیت ورزشی ندارند؛ اما حقیقت این است که کودکان با توجه به شرایط جسمی،‌ روحی و علایق‌شان، به فعالیت‌های اصولی ورزشی نیاز دارند. این فعالیت‌های ورزشی نیاز به بررسی چند نکته دارد:

جنسیت

معنای این نکته، این نیست که دختران و پسران، هرکدام در برخی ورزش‌ها توانمند و در برخی ناتوان هستند، بلکه توجه به جنسیت در آموزش ورزش به کودکان این است که از لحاظ فیزیولوژیک، دختربچه‌ها معمولاً به انعطاف‌پذیری و استقامت بیشتر و پسربچه‌ها عموماً به قدرت عضلانی بالاتری نیاز دارند. همچنین هر دو گروه به توانمندی بیشتری در مهارت‌های حرکتی نیاز دارند. بنابراین لازم است که تمرین‌های متناسب با بازه حرکتی، قدرت انعطافی و قدرت عضلانی هر یک از کودکان تجویز کنید و در دستور تمرین، زیاده‌روی نکنید.

آزادی عمل بیشتر در تمرین

در تمرین‌های ورزشی کودکان،‌ باید حداکثر از ۸۰ درصد توانایی عضله آن‌ها استفاده شود. کودکان باوجود انرژی،‌ شادابی و قدرتی که دارند، باز هم کودک هستند و نباید عضلات آن‌ها را با تمرین‌های بی‌وقفه و دشوار،‌ خسته کرد. پس باید قواعد ورزشی انعطاف‌پذیرتر و زمان طولانی‌تری برای آن‌ها درنظر بگیرید تا بتوانند با آرامش خاطر بیشتر و لطمه جسمانی کمتری، مهارت ورزشی موردنظر را کسب کنند.

جلوگیری از بیزاری کودکان از ورزش

آنچه در آموزش ورزش به کودکان اهمیت دارد، حمایت و تشویق و تحسینی است که از طرف والدین یا نزدیکان کودک به او ابراز می‌شود. فراموش نکنید که شکست کودکان در ورزش‌های رقابتی، می‌تواند به‌سرعت آن‌ها را ناامید و بی‌انگیزه کند. تلاش کنید که از القای احساس شرم، شکست و ترس برای ادامه مسیر خودداری کنید. همچنین اگر کودک به هر دلیلی نسبت به ورزشی که مشغول به آن است مقاومت داشت، به هیچ‌عنوان با اجبار و فشار، او را به ادامه آن ورزش وادار نکنید. 

بهترین بازی‌های ورزشی برای کودکان

اگر دوست ندارید که فرزند خود را برای فعالیت‌های ورزشی به باشگاه و دست مربی بسپارید، می‌توانید هر روز به‌طور میانگین حدود یک ساعت، فعالیت ورزشی مناسب با سن، جنسیت و توانمندی‌های جسمی و روحی او را درنظر بگیرید. این فعالیت‌های خانگی، در حقیقت تلفیقی هستند از بازی و ورزش! بنابراین می‌توانید آن‌ها را در خانه، حیاط و یا پارک‌های نزدیک به منزل خود انجام دهید و در کنار تأمین سلامت جسمی، لحظات مفرحی را نیز برای کودک‌ خود بسازید.

رقصیدن

یکی از فعالیت‌هایی که می‌تواند جنبه ورزشی به خود بگیرد، رقص است. این فعالیت، علاوه‌بر تخلیه انرژی کودکان، می‌تواند باعث تقویت عضلات دست و پا و همچنین باعث بروز خلاقیت و استعدادهای جدید شود.

دویدن

کودکان از لحظه‌ای که راه‌رفتن را یاد می‌گیرند به بازی‌هایی که شامل دویدن می‌شود، علاقه نشان می‌دهند. می‌توانید فعالیت‌هایی که با دویدن همراه است را به‌صورت یک مسابقه دربیاورید و در محیط نسبتاً بزرگی، روزانه آن را تکرار کنید. این فعالیت می‌تواند به‌عنوان ورزشی ساده، اما کاربردی و مفید برای آموزش ورزش به کودکان درنظر گرفته شود.

ورزش‌های هوازی

ورزش‌ها یا بازی‌های اصولی که ریه‌های کودکان را به فعالیت بهتر وادار کند، انتخابی هوشمندانه برای آموزش ورزش به کودکان است. کافی است راه خانه تا مدرسه را با پیاده‌روی سریع یا اسکیت‌برد طی کنید. انجام این‌کار در دراز‌مدت باعث می‌شود که حجم شُش‌های کودک بیشتر و بدن او برای ورزش‌های حرفه‌ای مانند شنا یا رقص‌های سریع آماده شود.

آموزش ورزش به کودکان برای تقویت عضله 

برای تقویت عضلات کودکان، نیازی نیست که الزاماً ورزش‌های سخت باشگاه را تحت‌نظر مربی تمرین کنند؛ اما لازم است بدون آوردن فشار بر جسم و ذهن آن‌ها، ورزش‌هایی مانند تپه‌نوردی، کوه‌نوردی‌های کوتاه و طناب‌کشی را امتحان و عضلات کوچکشان را برای بزرگسالی، قوی‌تر کنند.

نکات مهم در ورزش کودکان

اگر می خواهید بدن‌های کوچک کودکان، حین و پس از ورزش، دچار مشکل و آسیب نشود، بهتر است چند نکته را هنگام آموزش ورزش به کودکان رعایت کنید:

قبل از ورزش، گرم کنید

اهمیت گرم‌کردن پیش از حرکات ورزشی برای کودکان، بسیار زیاد است. توجه داشته باشید که حرکات کششی، انعطافی و اقدامات لازم برای گرم‌کردن پیش از تمامی  ورزش‌ها، ضروری است. بدون این اقدام، ورزش می‌تواند برای کودکان آسیب‌زا باشد.

از تجهیزات ایمنی استفاده کنید

هر ورزشی، تجهیزات متناسب خود را می‌طلبد. استفاده از وسایل ایمنی و حفاظتی مثل مچ‌بند، ساق‌بند، زانوبند، کلاه ایمنی،‌ عینک، کفش باکیفیت، لباس متناسب و... هنگام ورزش برای کودکان، حیاتی است و رعایت این نکته، می‌تواند از لطمه‌های احتمالی به کودکان و خلق یک خاطره تلخ ورزشی در ذهن آن‌ها،‌ جلوگیری کند.

مدت حرکات ورزشی را کوتاه‌تر کنید

همان‌طور که گفته شد، لازم است که جنسیت، سن و توانمندی‌های عضلانی و استخوانی هر کودک هنگام انتخاب ورزش مناسب، سنجیده شود. کودکان در ورزش احتمال آسیب‌هایی مانند پیچ‌خوردگی، کشیدگی تاندون، شکستگی ناشی از فشار، کبودی و دردهای جسمی بیشتری دارند؛ بنابراین نباید از بدن آن‌ها بیش‌از حد توانشان کار کشید. لازم است که بازه تمرین‌های ورزشی را کوتاه‌کوتاه کنید تا فشاری به اجزای مختلف عضلانی و اسلکتی آن‌ها نیاید.

به کودکان، استراحت بدهید

کودکان به‌خاطر شیطنت‌ها و بازی‌های مداومشان، به‌نظر خستگی‌ناپذیر می‌آیند؛ اما ذهن و جسم کودک، نیاز دارد تا برای به‌دست‌آوردن قوای خود بین تمرین‌های ورزشی، نفسی تازه کند؛ بنابراین بین تمرین‌ها، استراحت‌های کوتاه را فراموش نکنید. همچنین این نکته را در نظر بگیرید که نیازی نیست که دوران کودکی را به‌طور مداوم با فعالیت‌های ورزشی پر کنید. می‌توانید هر چند ماه یکبار، به بدن کودک استراحت بدهید، ورزش را متوقف و به فعالیت‌های جسمی سبک در خانه بسنده کنید.

انتظارات افسانه‌ای از کودک ممنوع!

این نکته را خوب به‌خاطر بسپارید که از همان ابتدا، ورزش را به یک هدف سخت، غیرواقعی و دست‌نیافتنی برای کودکان تبدیل نکنید. آن‌ها باید در ورزش شرکت کنند؛ چون برای جسم و روح‌شان کاربردی و مفید است،‌ نه برای اینکه موفقیت‌های بزرگ یا نتایج مثبتِ آنی و سریع به دست بیاورند. به کودک اجازه بدهید که ورزش را بپذیرد، به آن عادت کند و آن را بخشی از فعالیت‌های رومزه خود بداند، نه وظیفه‌ای که به آن تحمیل شده است.
فعالیت‌های ورزشی، در کنار جنبه سلامت جسمانی که ایجاد می‌کنند، روح کودکان را نیز تربیت می‌کنند و اگر در این میان، با فشار به آن‌ها باعث آسیب‌های روحی بشویم، ورزش اثری کاملاً معکوس خواهد گذاشت.

تغذیه خوب و آب کافی را فراموش نکنید!

درست است که ورزش اصولی و قاعده‌مند، ضامن سلامتی کودکان است، ولی اگر کودکی با تغذیه ناکافی یا نادرست و بدنی با درصد آب پایین، مشغول ورزش شود، اثرات منفی بر جای خواهد گذاشت. لازم است که کودکان را در طول روز به مصرف پروتئین، سبزیجات، لبنیات و آب کافی تشویق کنیم تا از لحاظ جسمی، بُنیه قوی برای فعالیت‌های ورزشی داشته باشند.

سخن پایانی
حال که با نکات و قواعد آموزش ورزش به کودکان آشنا شدید، می‌توانید با خیال راحت یکی از فعالیت‌های ورزشی متناسب را برای کودک مدنظر خود انتخاب کنید و با درنظرگرفتن اصول ورزش‌کردن، آن‌ها را در این مسیر پرهیجان و جذاب همراهی کنید.

منابع
https://novakdjokovicfoundation.org/the-importance-of-sports-for-children/
https://childinsport.jp/en/
https://www.childfriendlycities.org/media/2586/file/rights_in_sport_principles.pdf
https://www.wycliffe.co.uk/senior-school/why-sport-is-important-in-school/https://www.wycliffe.co.uk/senior-school/why-sport-is-important-in-school/